Gazy palne – co trzeba wiedzieć o zagrożeniach i sposobach przeciwdziałania?

Zagrożenia ze strony gazów palnych należą do najpoważniejszych ze względu łatwość ich przemieszczania się oraz gwałtowny przebieg reakcji spalania. Wiąże się ona z eksplozją, powodującą błyskawiczny wzrost temperatury i pojawienie się płomieni, a także wystąpienie fali uderzeniowej. Zapewnienie bezpieczeństwa w miejscach, gdzie zainstalowana jest infrastruktura przesyłowa, wymaga stałego monitoringu z użyciem odpowiednich detektorów gazu. Przyjrzyjmy się bliżej występującym ryzykom.

 

Czym wyróżniają się gazy palne?

Gazy palne to substancje, które wykazują dużą podatność na zapłon w warunkach pojawienia się podwyższonej temperatury, iskrzenia, tarcia lub płomienia. Ich istotną cechą jest to, że do rozpoczęcia reakcji potrzebna jest na ogół niewielka ilość energii. Warunki do zapalenia się gazów zaliczanych do tej kategorii wymagają powstania mieszanki gazowo-powietrznej o odpowiednich proporcjach, jednym z kluczowych czynników ryzyka jest więc ich stężenie. Musi się ono zawierać w przedziale między dolną a górną granicą wybuchowości – wartości odbiegające od tego zakresu nie doprowadzą do wybuchu, choć mogą stanowić zagrożenie ze względu na swoją toksyczność czy fakt wyparcia tlenu.

Zagrożenia związane z gazami palnymi łączą się nie tylko z poziomem ich koncentracji, ale również miejscami, w których się gromadzą. Gazy cięższe od powietrza mogą zbierać się w obniżeniach terenu lub wnękach, lżejsze ulatywać do pomieszczeń położonych wyżej lub przestrzeni między elementami konstrukcyjnymi albo urządzeniami. Choć stężenie w całym pomieszczeniu nie zostanie przekroczone, może dojść do eksplozji przy dostarczeniu tzw. minimalnej energii zapłonu jedynie punktowo. Warto też pamiętać, że gazy mają różne temperatury samospalania, do zapłonu może też dojść samoczynnie.

 

Jak wykrywać gazy palne?

Wykrywanie przekroczenia stężenia gazu wymaga użycia odpowiedniego dla jego rodzaju detektora. Sposobem na ograniczenie ryzyka jest poprawnie działająca wentylacja, kontrola temperatury oraz używanie urządzeń iskrobezpiecznych.